Ang labanan sa Notre Dame College of Jolo: Combat Story of MSg Bobords Dela Cerna (Part 9)

Larawan ng sulat kamay ng isang rebeldeng MNLF na nakipaglaban sa Philippine Marines at sa 15th Infantry Battalion sa loob ng Notre Dame of Jolo simula nang pasukin ng pwersa ng MNLF ang syudad ng Jolo noong ika-7 ng Pebrero 1974. (Photo credit to jihadalakbar.com)



Marami ang nagde-debate kung ang labanan pa sa Jolo ay may kulay na pulitika o kaya relihiyon. Ayon sa ibang miyembro ng MNLF, sila ay mga mujahideen at nakipaglaban sila para sa karapatan ng mga Muslim, kaya nilusob nila ang Sulu. 

Para naman sa mga pinuno ng gobyerno sa mga panahon na iyon, may kulay pulitika ang paglunsad ng MNLF ng armadong karahasan. Hindi raw ito maituring na religious war o jihad ayon sa itinuturo sa Islam dahil hindi naman sinusupil ang freedom of religion sa Sulu. Katunayan, simula pa ng mapalaya ang Pilipinas mula sa Amerika noong 1946, mapayapang naninirahan at nagkakahalubilo ang mga Kristyano at Muslim sa Sulu. Malalim ang relasyon na naipundar ng mga residenteng nagmumula sa iba't-ibang rehiyon at sa mga Tausug at Sama na orihinal na nakatira sa isla. 

Ganon pa man, hindi tuluyang mabura ang poot ng mga Tausug tuwing nagkakaroon ng karahasan lalo na kung ito ay dulot ng polisiya ng pamahalaan. Sa kanilang istorya, ipinagpilitan ng mga banyaga na sakupin ang Sulu na sinimulan noong taong 1578, nang si Capitan Esteban de Figueroa ay lumusob sa lugar. Paulit-ulit na sinubukang gawing alipin ng mga Espanyol ang mga Tausug sa mga sumunod na siglo, at may pagkakataon na gumamit sila ng mga Christianized Indios galing Luzon at Visayas, para kalabanin ang mga mandirigmang Muslim sa Mindanao. 

Tuwing nagpapalitan ng gobyerno sa Sulu, nagkakaroon ng pagdanak ng dugo, na syang nagpapagising sa bulkan ng galit na namuo na sa isipan simula pa sa malayong kapanahunan. Ang halimbawa dito ay ang Bud Daho Massacre noong 1906 at ang Bud Bagsak Massacre noong 1913. Suicide attack lang ang panabla ng mga mandirigmang Tausug kontra sa mas organisado, at mas malakas na pwersa ng mga 'pwersang mapanakop', ang tawag nila sa kahit sinong pwersa ng gobyerno na pinapa-deploy sa lugar. 

Sa taong 1952-1953, nagkaroon uli ng mga madugong bakbakan nang ginamitan ng malakas na pwersa ng gobyerno ang nag-aalburotong si Maas Kamlon, samantalang hindi naman ito nagrerebelde kontra sa gobyerno ayon sa kwento ng mga nakakatanda kagaya ni dating Vice Mayor Marcial Navata ng Luuk. 

Ang istorya ng Jabidah Massacre sa taong 1968, at ang  pagdeploy ng 11th Infantry Battalion noong 1972, ay nagpapaalala sa mga masakit na yugto ng kanilang kasaysayan na kung saan ay maraming nalagas sa kanilang mga kamag-anak na lumaban ng patayan. Kasama sa pinakamadugong labanan ay ang Battle of Sibalu Hill na kinakasangkutan ng Scout Ranger Class 14-72, ng 11th Infantry Battalion, at ang nirerespondehang tropa ng Philippine Marines na naipit sa labanan kontra MNLF sa pamumuno ni Maas Bawang Estino. 

Ito ang klima ng Sulu nang dumating sina Bobords at ang bagong tatag na Molave Warriors (15th Infantry Battalion) noong ika-8 ng Pebrero 1974. 

Dito napapalaban ang mga sundalo na mula sa Visayas kontra sa pwersa ng MNLF na pinamunuan nina Nur Misuari at Talib Congo. 

Ang labanan sa Notre Dame of Jolo

Tumitindi ang labanan sa pagitan ng MNLF at sa pwersa ng gobyerno nang marating ng 15th Infantry Battalion ang loob ng Notre Dame of Jolo, ang eskwelahan na itinatag ng Oblates of Mary Immaculate noong taong 1954 para matulungan ang mga kabataang Muslim sa pagkuha ng edukasyon. 

Butas-butas na mga buildings ang inabutan nina Bobords dahil sa walang tigil na putukan ng magkabilang panig. Marami ang patay na MNLF na nagkalat sa mga paligid dahil naiwan ng mga kasamahan. 

Ang simbahan ay hindi nakaligtas sa nakakarimarim na karahasan. Pinagtataga ng mga kalaban ang ulo ng mga rebulto, at niratrat ang altar at mga imaheng nirerespeto ng mga Kristyano. Nagkaroon ng indikasyon na galit na galit sa Kristyano ang gumawa ng kabulastugan. 

Bitbit ang kanyang Cal 30 M1919 Machinegun at ang kanyang  scoped Cal. 30 M1 Garand, kumuha si Bobords ng magandang pwesto sa first floor ng building ng eskwelahan para makasuporta sa mga kasamahan na napabakbak sa paligid. Ang iba nyang mga ka-batch sa training ay nag-aagawan sa isang malaking puno dahil hindi sila makatawid papunta sa building. Naawa sya sa mga ka-klase na tinamaan dahil nasa ikatlong palapag ang ibang mga mandirigmang MNLF. 

Pinapaputukan nya ang mga kalaban na sumusulpot sa mas mataas na pwesto para barilin ang Molave Warriors sa ibaba. Lingid sa kaalaman ng mga kaaway, nakaumang sa mga mukha nila ang cross hair ng 4-power scope ng M1 Garand ni Bobords. 

Bang! Nakikita nya ang tumitilapon at duguang kaaway. 

Isang bala ang pinadala nyang muli para sa lumabas na tila ay naghila nito papunta sa kabilang pwesto.

Bang! 

"Agay!" "Pisting yawa! Agaaaay! Agaaay!"

Paglingon nya, si Asoki ang nakahawak sa ulo na bakas sa mukha ang sakit na nararamdaman habang inaabot ang dibdib. 

"Naunsa man ka? Naigo ka ba?" (Naano ka? Tinamaan ka ba?)

May naabot si Asoki sa ilalim ng uniporme sa bandang dibdib at itinapon agad ito. 

"Animal ning kinabuhia, nisulod ang imong empty shell sa akong uniporme!" (*#&! na buhay ito, pumasok ang empty shell mo sa aking uniporme!)

Parang napatawa sya na naawa sa kanyang ka-buddy. 

"Aww, sori kaayo uy. Namusil man ko ug kurokongho nga nipatay sa atong mga amigo!" (Yay, sorry talaga. Namaril ako ng mga #&%^! na pumatay sa mga kaibigan natin!)

Sinilip nya sa teleskopyo ang pwesto ng mga kaklase na nasa likod ng puno. Namukhaan nya ang isa sa nakabulagta na duguan. 

"Naigo si Batch Alburo!" Parang naluluha sya dahil kumikisay ito at tila kinakamayan sya para magpatulong. Pero, nasa 100 metro ang layo nila mula sa kanyang pwesto sa building. 

Nakita nya na hinihila si Alburo ng isa pa nyang kaklase na si 2nd Class Trainee Pitogo at 2nd Class Trainee Bucao. Hirap na hirap ang kanyang mga ka-batch sa pagsagip ng kanilang kasamang tinamaan. Kailangan nyang tulungan ang mga kaibigan. 

Sa pagsilip nya sa kabilang building, nakita nya uli ang mga kaaway at nagpatong ito ng isang machinegun sa kanyang pwesto. Sumisigaw ang mga ito habang nang-ratrat sa tropa ng Molave Warriors na tumatawid papunta sa konkretong mga pwesto. 

"Allahu Akbar!" Bratatatatat! Brrrrrrrt! Brrrrrt!

Sa muli, naisentro nya ang kanyang scope sights sa mukha ng kaaway na nasa 150 metro lang ang layo sa kanya. 

Bang! Kling! Ubos ang kanyang 8-round clip. Tumilapon ang gunner ng kalaban at nakita nyang muntik nalaglag ang hawak na baril. Gusto nyang barilin ang kasama nitong humawak sa Machinegun pero wala na syang bala. Nakita nya na ihinarap nito ang barrel sa kanyang pwesto. 

Bratatatat! Bratatatatat! Brrrrrrrrrt!

"Drop!" Sabi ni Bobords sabay tago sa corner ng semento. 

"Cover!" Sigaw ni Lt Yap na pumalit kay Lt Crucero bilang Platoon Leader pagkatapos nitong natamaan sa paa. 

"Butalo! Wa kaigo!" Sinigawan ni Castillo at ni Bobords ang mga MNLF na nasa kabilang pwesto. 

Saktong naka-reload muli si Bobords, sinilip nya uli sa scope ang tatlong kasama na tumatawid para masagip si Alburo. 

Di nya makalimutan ang imahe na bumungad sa kanya. Duguan at tila wala nang buhay si Pitogo at Bucao na sumasagip kay Alburo. 

"Cover fire!" Sigaw nang sigaw si Bobords habang pinaputukan ang mga bintana na pinagpwestuhan ng mga kaaway. 

Nakita nya na tumayo si Pfc Banzon, ang kanyang iniidolong Musang. 

"Irekober ang ating tropang natamaan! Samahan nyo ako!" 

Buong tapang na nanguna sa paglabas sa covered position si Pfc Banzon at sinundan ito ni Pfc Berroya na kapwa nya Musang. Nakita ni Bobords na sumama sa pag-responde si 2CT Castillo at 2CT Flores.

Nakita nyang marami pang bitbit na linked ammo si Castillo na kanyang ammo bearer. 

"Hoy, ibilin nang link sa akong machinegun!" (Hoy, iwanan mo yang bala ng aking machinegun!"

Bang! Bang! Bang! Brrrrrt! Brrrrt! Allahu Akbar!

"Argh!" "Agay!"

Nagsisimula pa lang muli ang kalbaryo ng 15th Infantry Battalion (Molave Warriors) sa Battle of Jolo. 

(Sundan sa Part 10)
 
Para sa gustong mamimili ng mga online products, bisitahin ang link na ito ng Shopee!

Bakbakan sa Jolo: Combat Story of Msg Bobords Dela Cerna (Part 8)

Imahe ng Sulu pagkatapos na ito ay masunog sa madugong bakbakan sa pagitan ng mga sundalo at mga mandirigma ng Moro National Liberation Front noong Pebrero 1974. (Photo credit to mnlf.net)

Imahe ng matinding karahasan ang nasilayan ng tropa ng 15th Infantry Battalion nang marating nila ang mga bahayan sa gilid ng Jolo Airport. 

Umuusok pa ang iilang nasirang eroplano na tinamaan sa unang pag-atake ng mga rebelde sa pagsubok nitong gapiin ang pwersa ng gobyerno na naka-base sa Notre Dame College.

Nakita ni Bobords ang makakapal na usok ng tila nasusunog na bahayan sa iba't-ibang parte ng syudad. Naririnig naman nya ang tuloy-tuloy na palitan ng putok sa maraming bahagi na kung saan ay merong nakadepensa na mga pwersa ng gobyerno kagaya sa Camp Asturias na merong tropa ng Philippine Constabulary. Sa katabi na sektor ay ang 14th Infantry Battalion at ang Philippine Marines.

Sa kanilang counterattack sa mga pwersa ng MNLF na umatake sa Jolo,  nakakabarilang  ng Molave Warriors ang mga rebelde na sumugod sa tropa ng Marines sa paligid ng Notre Dame. 

Nakakubli sa iilang sementadong pwesto ang mga kalaban na rumatrat kina Bobords. Pak! Pak! Pak! Bratatatat!

"Return fire!" Nanlilisik ang mga mata ng Musang na si Pfc Banzon habang nag-mando sa mga baguhang Second Class Trainee.

Gustong magpakitang gilas si Bobords sa mga idolo nyang Musang sa angkin nyang katapangan. Sumugod sya paharap habang pinapaputok ang kanyang Cal 30 Machinegun. 

"Mga pinisting giatay mo!" Minumura nya ang mga kalaban na kanyang kabarilan. 

Sa sobrang gigil at kumpyansa ay nakalimutan na ni Bobords ang matakot sa kamatayan. 

"Sa totoo lang, ang pakiramdam ko ay di ako natatamaan kung nakatayo. Noong una naming mga engkwentro, kung dumadapa ako, lalong humahaging sa tabi ko ang mga bala kaya parang malas sa akin ang magtago ng ulo habang lumalaban!"

Nakita ni Bobords ang mga rebelde na palipat-lipat ng pwesto sa mga bahayan at pinipilit nya itong tugisin nang tugisin. 

Sa kanyang paligid, nakita ni Bobords ang iilang kasamahan na sugatan. Ang iilan ay humihiyaw sa sobrang sakit na nararamdaman at tila naaalala ang pinanggagalingan na sinapupunan. 

"Mama, Mama!" Tumakbo ang isa nyang ka-batch na may tama sa kamay at naiwan ang dalang M1 Garand. 

Dahil dalawa rin ang kanyang dalang baril, di na magawa ni Bobords na damputin ang naiwang baril sa open terrain. Pilit nyang pabalikin ang takot na takot na ka-klase para kunin ang naiwang gamit nito. 

"Pastilan, tapsing ra man na imong igo,  balik diriiiiiii! Ayaw pag-tinalawan kay samot kag kamatay ana nga wala na kay pusil!" (Sus, daplis man lang yan tama mo, bumalik ka dito! Huwag kang nerbyoso dahil lalo kang mamamatay dahil wala ka nang baril!)

Sa panghihinayang ni Bobords sa baril ng kanyang ka-batch, nakalimutan na nya na binabaril sya ng mga rebelde na iilang metro lang ang layo sa pwesto ng leading elements ng Alpha Company. Paglingon nya sa likuran, nawala ang kanyang mga ka-buddy na may bitbit ng bala at tripod. 

"Castillo, naunsa man mo nga mora man mog nakakita ug multo! Balik ngari!" (Castillo, ano nangyari na para kayong nakakita ng multo! Balik dito!)

Dahil sa tuloy-tuloy na paghaging ng mga bala, wala nang gustong sumabay kay Bobords sa kanyang kinatayuan. Sinipa nya ang Garand Rifle papunta sa direksyon ng mga kasamahan. 

"Allahu Akbar! Allahu Akbar" Ka-blaaaam! Bratatatatat! Pak! Pak! Pak! Nakipagsabayan ang mga rebelde sa pakikipagpatayan sa leading elements. 

Brrrrrt! Brrrrt! Brrrt! Niraratrat ni Bobords ang mga kaaway sa harapan. Nakikita nya na hinihila ng mga rebelde ang mga kasamahang tinatamaan!

Plak! Pamilyar kay Bobords ang tunog ng nauubusan ng bala. Wala nang silbi ang kanyang machinegun at ayaw syang lapitan ng kanyang Assistant Gunner at Ammo Bearer. 

Nagpasya si Bobords na balikan ang mga kasama sa Weapons Platoon. 

"Asoki, Castillo,  huwag nyo kong iwan. Walang mangyari sa inyo!" Di mapintura ang mukha ng mga ka-batch nya na napilitang sumunod sa ala-Rambo na si Bobords. 

Usad pagong ang advance ng Molave Warriors sa mga bahayan dahil sa matinding resistance ng mga kalaban na nakapaligid sa Notre Dame College. Kalahating araw ang aabutin nila sa pakikipagbarilan sa mga bahayan. 

Kung mabagal ang kanilang pag-advance ay posibleng matalo ang mga tropa ng Philippine Marines na nagpapa-reinforce sa 15th IB. Dahil wala silang kaalaman sa urban warfare, napipilitan silang wasakin ang mga pader at bahagi ng bahay gamit ang Bazooka, kung merong namumutok na pwersa ng MNLF sa likuran nito. 

Muli, pasma ang inabot ng tropa ng Molave Warriors sa bagal ng kanilang advance. Tanging si Bobords ang buhay-na-buhay dahil sanay na sya na mani lamang ang kinakain habang lumalaban. Dalawang kilo na pritong mani galing sa Cebu ang kasama sa kanyang baon. 

Bandang ala una ng hapon, narating na nila ang gilid ng Notre Dame College na kung saan ay binabakbakan ng MNLF ang tropa ng Marines na nasa loob ng compound. 

Saktong pagpasok pa lang nila sa mismong compound, sinalubong na kaagad sila ng napakaraming putok. Natamaan agad ang ilan sa kanyang kasamahan. 

Sa L-type at 4 storey na building ng Notre Dame College, tila naging chopsuey ang pinagpwestuhan ng mga MNLF at mga sundalo ng gobyerno. 

Tinawagan ni 1Lt Betonio ang tactical radio ng mga Marines dahil naglabo-labo na ang pwesto ng mga MNLF at ng pwersa ng gobyerno. 

"Nasaan kayo dyan? Kami itong kapapasok sa compound. Di namin matukoy sino kayo dyan!"  

Bang! Bang! Bratatat! Bratatat! Iba ang naging sagot na natanggap ng Molave Warriors. Natikman nila ang kaguluhan ng kauna-unahang Close Quarter Battle ng Philippine Army pagkatapos ng World War 2. 

Nagkahiwalay ng pwesto ang mga tropa ng Molave Warriors nang sinimulan nilang sugurin ang 1st Floor ng Notre Dame College para makakuha ng sariling pwestong mapagkublihan. 

Magkahalo ang mga sundalo at MNLF sa mga pinagpwestuhang mga kwarto na dapat ay paaralan para sa kabataang Tausug na nais mabago ang buhay sa pamamagitan ng pagkuha ng pormal na edukasyon. Kakaibang labanan ang kanilang mararanasan sa susunod na dalawang linggo. 

Kasama si Asoki at Castillo, nakakuha si Bobords ng magandang pwesto para sa kanyang bagong natutunang paraan sa pakikidigma: countersniper operations sa loob ng building. 

Loaded ang kanyang Garand. Sinisilip nya ang pwesto ng mga MNLF na nasa katabing gusali. Tila wala silang kamatayan. 

Pak! Pak! Pak!

Paglingon ni Bobords, nakahawak si Asoki sa kanyang ulo. 

(Ipagpatuloy sa Part 9)


*** Sa mga interested na mamimili ng mga products online, wag kaligtaan na bisitahin ang Shopee!

Magdamagang ratratan sa kasukalan: MSg Bobords Dela Cerna's Combat Story (Part 7)

Nagkagulo ang kanilang pwesto dahil sa harassment na ginawa ng mga kalabang Bangsamoro Army habang sila ay halinhinang naghapunan.

Tumakbo si 1Lt Suarez papunta sa covered position para ma-control ang tropa.

“Return fire!”

Pak! Pak! Pik! Pik! Brrrrrt! Bratatatat! Bang! Bang! Ka-blaam!

Iba’t-iba ang tunog ng kanilang mga armas dahil tila chopsuey ang issuance na kanilang natanggap na kagamitan.

Ang M16A1 Rifle ay para sa mga officers. Ang M1 Garand ay sa mga squad members. Ang Cal 30 M2 Carbine ay para sa mga Team Leaders. Ang M1 Garand ay para sa mga Second Class Trainees.

“Magkakaiba ang mga baril at mga bala na aming gamit sa battalion dahil halo-halo ang issuance sa Molave Warriors. Base sa gamit na baril, natutukoy namin kung sino ang mga ito,” sabi ni Bobords.

Minsan, naging problema rin sa mga tropa ang cross-loading ng bala dahil hindi magkakapareha ang caliber ng ammo na dala-dala nila.

Tumagal ng humigit kumulang sa kalahating oras ang palitan ng putok sa pagitan ng Molave Warriors at ng katunggaling Bangsamoro Army.

“Cease fire! Cease fire! Observe!”

Brrrrrrt! Brrrrt! Brrrt! 

Kumakanta pa rin ang machinegun ni Bobords.

“Gikolera man kaha ka diha nganong sige pa kag pabuto?” Boses ni Lt Betonio. (#$* ka ata, bakit lagi ka pang nagpapaputok?)

“Ako ning ipapanihapon ug bala ning mga samokan sir! Nagutman ko aning mga buang unya morag mabilar gyud tang tanan aning kalakiha!” (Sir, pakainin ko ng hapunan na bala ang mga magugulong tao na ito. Nagutuman ako sa mga ulol na ito at mukhang mapupuyat tayong lahat sa lagay na ito!)

Sa buong magdamag, pinagbigyan nina Bobords at ng Molave Warriors ang mga MNLF sa tagisan ng palakasan ng apog kung sino tatagal sa kulang ang kain at kulang din ang tulog.

Bandang alas tres ng umaga, naramdaman ni Bobords ang tapik mula sa kanyang balikat. Paglingon nya, naaninag nya si Castillo.

“Batch, ubani ko sa kalibunan beh. Kalibangon na kaayo ko!” (Batch, samahan mo ko sa kasukalan. Sobrang natatae na ako!)

Sa inis, nagising nang mabuti si Bobords sa sinabi ng kanyang classmate.

“Naunsa ka, gusto nimo nga mamatay nga malibang? Pagkutkot diha tapad sa ako, pasalipod anang lubi ug humana kanang imong problema,” instruction ni Bobords bilang paalala sa kanilang SOP sa patrol base operations.  (Ano ka, gusto mong mamamatay na umeebak? Maghukay ka dyan sa tabi ko, magtago ka sa likod ng niyog at tapusin mo problema mo!)

At, tiniis-tiis nya ang amoy sa ginagawang ‘tanggal-problema’ ng kanyang classmate mga 2 metro lang sa kanyang likuran.

Na-busy rin sya buong magdamag sa pagpisat ng lahat ng lamok na sumisipsip sa kanyang dugo pagkatapos ng suicide attack ng mga ito sa kanyang pisngi at leeg. 

Inantay nila ang dahan-dahang pagsikat ng araw para maobserbahang mabuti ang nasa paligid. Nagtapikan sila sa balikat at nakita nya ang hand signal ng kanilang mga NCOs.

“Skirmishers line. Search!”

Doon nya nakita ang mga bangkay ng mga MNLF na naiwan na sa encounter site. Lasog-lasog ang katawan nila sa tama ng bala. Napansin ni Bobords na mga binatilyo pa ang iilan sa kanila.

“Naawa ako sa mga bata na nakita kong namatay. Ang iba nga ay halos matangkad lang ng konti sa bitbit nilang FN FAL rifle,” sabi nya.

Para kay Bobords, walang personalan ang kanyang pakikidigma sa mga Tausug. 

"Pinadala kami ng gobyerno para sagipin ang mga tao na naipit sa pang-aatake ng mga MNLF. Kung armadong rebelde ang sumasalubong sa amin habang nagpapaputok ng armas, natural, paputukan din namin!"

Ang sumunod na instruction sa kanila ay ibinigay pagkatapos nilang nag-agahan bandang alas otso.

“Mag-link up tayo sa 14^th Infantry Battalion na nasa bandang Jolo airport. Kailangan nating lusubin ang mga kalaban na naka-okupa sa mga bahayan na nasa paligid nito,” sabi ng kanyang Platoon Leader.

Ang Alpha Company ang na-designate na Main Effort sa pinakauna nilang urban warfare experience sa serbisyo. Kasama si Bobords sa leading elements ng kanilang Platoon, bitbit ang kanyang machinegun at sukbit sa likod ang kanyang M1 Garand.

Ka-blaaam! Bratatat! Bratatat!

Nagsimula na ang welcome ceremony ng MNLF para sa kanila. Kanya-kanyang kubli sa mga sementong bahay ang tropa ng Alpha Company.

Nakakasagupa ng Molave Warriors ang pwersa ng Moros na noon ay branded bilang Maoist rebels dahil nakalinya diumano sa komunista ang ideolohiya nila.

Dahil sa combat operations simula ng proklamasyon ng Martial Law noong 1972, dumadami ang namamatay sa hanay ng MNLF at pinipilit ng Southwestern Command ng AFP sa pamumuno ni General Romulo Espaldon ang pagpagana ng ‘Policy of Attraction’ para mapasuko ang mga miyembro nito.

“Allahu Akbar!”

Isang seryosong tagisan ng katapangan ng mga Bisaya at Tausug ang magaganap sa semi-urban area sa paligid ng Jolo Airport.

(Ipagpatuloy sa Part 8)

Baptism of fire ng Molave Warriors: Msg Bobords Dela Cerna story (Part 5)

Larawan ng certificate ni Bobords Dela Cerna sa Molave Warfare Course, ang kurso nya sa warfighting na tinapos nya iilang araw bago ang kanyang pinakaunang combat deployment sa Jolo, Sulu noong taong 1974. 

Molave Warriors

Sa unang pagsabak sa labanan ng Molave Warriors, mabilisang nag-dive si Bobords papunta sa pwesto ni Pvt Tunac para masagip ito at nang makuha ang dala nitong machinegun.  Nilingon nya ang isang kasama na napasigaw dahil natamaan sa hita.

“Tabangi ko!” (Tulungan nyo ako!)

Nang tinakbo naman ito ng dalawa pang tropa, ginawa naman silang target paper ng nakapwestong MNLF, at ratrat ang inabot nila. Bratatattat! Pak! Pak!

“Nadagdagan na naman ang casualties namin dahil sobrang malapitan ang labanan. Nakita namin na merong foxholes ang mga kalaban kaya lugi kami sa bakbakan.”

Nakita nya na wounded ang isa sa mga Musang ngunit tumayo ito at lalo pang sumugod sa harapan.

“Wag matakot mga bugoy! Assault!”

Lalong lumakas ang loob ni Bobords nang masaksihan ang katapangan ng kanyang NCOs. Gusto nya itong gayahin sa pagpapakitang gilas sa kahusayan sa pakikipaglaban.

Inulan man sila ng punglo, naubusan na sya ng takot na mamatay sa panahon na iyon. Naawa sya sa sinapit ni Pvt Tunac.

“Di ko masikmura na iwanan syang nakahandusay doon sa open terrain. Di ko rin pwedeng pabayaan na maagaw ng kalaban ang dala nyang machinegun dahil mas lalong dadami ang malalagas sa amin, kaya di bale nang mamamatay, wag lang mapahiya!”

Kasama ang mga kapwa Second Class Trainees, hinila nila si Tunac at ang machinegun hanggang maabot nila ang mga puno ng niyog.

Sinubukan nyang magkubli sa likod ng puno pero nagsisikuhan sila dahil apat silang nagtago sa isang puno para iwasan ang umuulang punglo. Dahil inuulan sila ng bala, para silang mga bata na nag-aagawan ng laruan.

“Ayaw diri! Balhin sa pikas!” (Wag ka ditto, lipat sa kabila!)

Nangingibabaw ang boses ni Sgt Berroya, isa sa mga Musang, sa gitna ng umaalingawngaw na mga pagsabog at mga putok mula sa mga Molave Warriors na nakaabot na rin sa mga mapunong lugar.  

“Bazooka! Tirahin ang foxholes ng Bazooka!” Dala-dala ng mga tropa ang M9A1 Bazooka, ang grenade launcher na unang naimbento para pang-tigok sa battle tanks ng World War 2.

Ka-blaaaam! Pasok sa pwesto ng foxhole ang bala ng Bazooka. Tumahimik ang mga baril ng kalaban na nakapwesto dito. Ang iba ay nahiya nang tumayo sa dami ng shrapnel na nahilamos sa kanila.

“Allahu akbar! Allahu akbar!” Nagsigawan ang mga natirang kalaban.

Sumagot naman ang mga Musang na nangunguna sa lahat ng tropa kagaya ni Sgt Bernas na di man gaano kalakihan pero parang naka-megaphone ang boses nya.

“Ayaw kahadlok! Asdang ta!” (Huwag matakot! Sugod tayo!)

Nakikita ni Bobords ang iilang mga kalaban na humihila sa mga patay nilang kasamahan. Nasa 50 metro lang ang layo nila pero mas masukal ang kanilang pwesto.

Ini-sling nya ang kanyang M1 Garand at dali-dali nyang kinuha combat pack ni Pvt Tunac at tinanggal ang straps ng combat pack. Ipinangtali nya ito sa Cal 30 Machinegun para maging sling nito, para madaling buhatin.

Pinatabi nya sa kanyang pwesto ang mga ka-batch na sina Asoki at Castillo na syang may dala ng maraming linked ammo ng machinegun. Doon nya sinimulang paulanan ng bala ang mga kalaban na nasa likod ng mga puno ng lansones.

Brrrrrrrrrrt! Brrrrrrrt! Brrrrrrrrrrrt! Umaapoy ang iilang tracer rounds habang lumilipad ito papunta sa pwesto ng mga kaaway.

Ang iilan sa kanyang ka-batch ay nakasubsob na ang ulo at hindi na nakaka-return fire dahil sa nerbyos sa sinapit nila. Dahil dito, nakiki-command na rin si Bobords sa mga kasama na nakalinya sa kanya.

“Maneuver na mo, ako ang mag-cover fire!” Tuloy-tuloy ang pagpindot nya sa trigger para makapag-deliver ng burst fire at mapasubsob ang ulo ng mga kalaban.

Brrrt! Brrrrt! Brrrrt!

“Batching, reload!” Nakita nya na parang blangko ang titig sa kanya ni Asoki.

“Hoy, butangi kog bala kay nahurot na! Dalia kay basin asdangon ta ug matigbasan ta aning mga kanahan!” (Hoy, lagyan mo ko ng bala at naubos na! Bilisan mo at baka sugurin tayo at mataga tayo nitong mga ***%#!)

Ang juramentado

Batid na batid ni Bobords ang mga kwento tungkol sa mga juramentado na mga Tausug. May tali sa bayag, sa braso, at sa ulo, naging tanyag ang suicide attackers ng mandirigmang Tausug sa Filipino-American war na kung saan ay maraming Jolohano ang nag-alay ng buhay sa mga suicide attacks kontra sa pwersa ng mga Melikan (Amerikano) gamit ang kris at barong. Ang ‘bolo-wielding’ juramentado ay parte sa asymmetric warfare tactics na pangtapat ng ill-equipped na pwersa ng Sulu Sultanate laban sa well-trained at fully-equipped conventional forces ng United States of America. Dahil sa oral traditions, naipamana ng mga Tausug ang close quarter combat technique na ito sa mga descendants nila, pati sa mga kasalukuyang mandirigma ng Moro National Liberation Front.

“Allahu akbar, Allahu akbar!”

Larawan ng mga sinaunang Tausug Warriors na nakakalaban ng mga Espanol at mga Amerikano. (Internet photo)

Dumarami ang mga Tausug na sumisigaw ng papuri sa kanilang Diyos (Allah) para tumaas ang kanilang morale sa sitwasyon na kung saan ay paubos na rin ang kanilang bala at dumarami ang kanilang mga casualties.

Bigla na lang, nag-jam ang kanyang machinegun at nakikita nya na nagtayuan ang mga natitirang palaban na mga mandirigmang Tausug. Iniumang nya ang kanyang machinegun para ratratin sila.

Plak! Ka-tsak! Plak!

Nag-dud ang bala nya kaya nagkasa at kalabit mula ngunit ayaw pa rin pumutok kaya napasigaw sya.

“Buang!” (Ulol)

Sa harapan nya, sumusugod ang mga kalaban papunta sa kanyang pwesto na tila walang kamatayan. Nakahawak ng kris ang isa sa kanila at iilang metro na lang ang layo sa kanila.

Nanlilisik ang mata, sumisigaw ang isa sa mga ito habang papalapit sa kanya.

‘Allahu akbar! Patayin ang kuffar!’

(May karugtong)

Di bale nang mamatay, wag lang mapahiya: Msg Bobords Dela Cerna Story (Part 4)

Larawan ng Jolo na kinuhanan pagkatapos na ito ay masunog sa bakbakan sa pagitan ng pwersa ng pamahalaan at ng Moro National Liberation Front noong February 7-12, 1974. Nasa background ang Mt. Tumatangis (Weeping Mountain) na tila umiiyak sa sinapit ng kanyang mga anak na Tausug, ang kasama sa mga biktima ng karahasan. (Photo from MNLF online publication)

Bakbakan sa Jolo

Isa sa mga kasama ni Bobords sa combat deployment sa Mindanao noong panahon na iyon ay si Msgt Rodolfo ‘Randy’ Ecija Sr.,  isang Waray, at tinagurian na isa ring Living Legend ng mga Musang sa Mindanao.

Dati syang miyembro ng 11^th Infantry Battalion, ang nag-iisang Army unit na nakikidigma sa Moro National Liberation Front sa Sulu simula 1972 hanggang 1973. Nalipat sya bilang Platoon Sergeant sa 15^th Infantry Battalion nang ma-pull out ang 11^th IB at ibinalik sa 3^rd Military Area sa Cebu.

Ayon sa kanya, sa Cotabato area ang orihinal na destinasyon ng 15^th Infantry Battalion ngunit nabago ang lahat dahil sa isang FRAG-O (Fragmentation Order) na kung saan ay inilipat ang kanilang destinasyon.

“Di ko yon inaasahan na mabalik ako Jolo pagkatapos ng 2 taon kong deployment sa nasabing lugar. Nang atakehin ng mga MNLF ang mismong syudad noong February 7, 1974,” sabi ni Msgt Ecija na nanilbihan sa hot spots a secessionist insurgency sa iba’t-ibang bahagi ng Mindanao na umabot ng sobra dalawampung taon.

Si Ranger Ecija at Bobords ay parehas ng naging ganap na Musang nang sila ay naka-graduate sa SR course sa magkahiwalay na pagkakataon. Noong February 7, parehas silang na-boring sa kaaantay ng paglayag papunta ng Sulu mula sa Port of Zamboanga.

Si Ranger Ecija ang kasama sa nag-supervise sa mga 2^nd Class Trainees kagaya ni Bobords sa pagkakarga ng mga supplies na gagamitin nila sa nagaganap na bakbakan sa mismong sentro ng Jolo.

Bilang trainees, ang leg work sa battalion ay nakasalalay sa kagaya ni Bobords.

“Nagkandakuba kami sa pagbuhat ng kahon-kahong bala na baon naming papuntang Jolo. Sa dami ng  aming kinarga, alam ko na matindi ang labanan ang nag-aantay sa amin,” sabi niya.

Bala ng mortar, machine gun, kanyon, bigas, de lata, at karagdagang sasakyang pang-militar ang nakasalansan sa deck ng barko na sinakyan nila.

Lupaypay sa pagod ngunit gising ang diwa ni Bobords dahil sa kanyang pinakaaantay na pagkakataon na maranasan ang pagiging mandirigma ng bayan.

Pagabi na noong February 7, 1974 nang naglayag silang mula papunta sa sentro ng aksyon sa Sulu na kung saan ang ibang military units kagaya ng 14^th Infantry Battalion na pinamunuan ni Col Salvador Mison Sr. at Marine Battalion Landing Team, ay kasalukuyang nakikidigma sa mismong poblacion ng Jolo.

Maraming pumapasok sa kanyang isipan habang pinipilit nyang umidlip para makapagpahinga.

Sumandal sya sa isang sulok katabi ng tropa ng Weapons Squad kagaya nina Cpl Tunac, Pfc Castillo, at Pfc Asoki. Minsan na nakakatulog na sya kayakap ang kanyang asawang M1 Garand, ginulantang sya ng tila busina ng barko.

Prrrrrrrrrrrrt! Brooooooot! Tssssh!

Ang akala nya, hudyat na iyon na dumating na sila sa Jolo landing site kaya bigla syang bumangon nang maalimpungatan!

“Pisting giatay, hilik pala ni Sgt Tunac!”

Dahil doon, hindi na sya nakatulog uli lalo na dahil sa makulit na alon na walang hinto sa pag-uuga sa kanyang hinigaang patong-patong na karton at combat packs.

Nagsawa sya sa kabibilang ng bituin sa langit nang mapansin nya na dahan-dahang nag-iba ang kulay sa kalangitan. Sa militar, iyon ang tinatawag nilang Beginning of Morning Nautical Twiligh (BMNT) na kung saan nag-aagawan ang hari ng kadiliman at ang Anghel ng Kaliwanagan.

Tumayo sa at sinilip ang kapaligiran kasama ang mas marami ring tropa na di rin nakatulog sa kaiisip kung ano ang mangyayari sa kanila paglapag sa landing site.

Narinig ni Bobords ang boses ng isang Musang na NCO na dati na rin sa Sulu.

“Ang nasa harapan natin ay ang islang lalawigan ng Sulu, ang lugar ng Tau Maisug (Matapang na Tao) o Tausug!”

Bog. Bog. Bog. Nagwawala na naman ang kanyang dibdib at tila sinilihan ang kanyang katawan.

Tinatanong nya ang kanyang sarili: “Matapatan kaya ng BiBu (Bisayang Sugbu) ang kabangisan sa away ng Tausug?”

Bandang alas singko, nasa kalagitnaan sya ng pagmuni-muni nang mabulabog ang mga batching nya na mga ‘Kitchen Police’ ng nakakakilabot na boses ng kanilang Mess NCO.

“Mga bugoy, man the kitchen! Ihanda ang numero diyes na ulam!”

Mabangis ang kanilang Mess NCO sa larangan ng lutuan at ‘Master Chef’ sya sa pagluluto ng menu na ‘Number 10’. Isang pirasong tuyo at isang pirasong itlog! Ipagtabi mo sa plato ang tuyo at itlog, Numero Diyes!

Sa kanilang magka-batch, meron ding pasiga-siga dahil malaki ang katawan kagaya ni 2^nd Class Trainee Hontiveros. Porke patpatin ang kanyang pangangatawan, sinisigaan sya nito paminsan-minsan.

Nagsasalok sya ng tubig sa dagat gamit ang kaldero nang bigla syang itinulak nito kaya natampisaw sya sa tubig. Agad syang naglangoy para lumutang pero ang mabigat na kaldero ay kanyang nabitawan.

“Ang akala ni Hontiveros ay hindi ako marunong maglangoy eh laking Sugbu ako. Noong bata nga ako ay parang kinalawang na buhok ko sa kakasisid sa dagat sa paglalaro naming ng languyan!”

Inis man sa kanyang batchmate, umakyat sya pabalik sa barko at agad nilapitan ang ngising demonyo na si Hontiveros.

“Bay, doon sa mga mandirigmang Tausug mo ipakita mamaya ang iyong tapang!”

Busog na lumalaban

Bandang alas nuwebe, naririnig na nya ang mga boses ng mga NCOs ng bawat platoons.

“In 10 counts, ubusin ninyo ang lahat ng pagkain sa inyong meat can! Dapat busog kayong lahat na lumalaban!”

Binilisan ni Bobords na lumamon ng pagkain sabay lagok ng tubig. Naririnig na nila ang putukan sa Jolo at umuusok ang ilang lugar sa sentro na tila nasusunog sa nangyaring bakbakan.

Naisip nya na baka panghuli na nya iyon na agahan. Dinamihan nyang kumain ng kanin dahil possible ring pasma ang abutin sa dire-diretsong paglusob ng kanilang batalyon papunta sa pwesto ng kasamahan sa may Jolo airport.

Di kalaunan, nakita nyang inorganisa na ang mga landing crafts sa labas ng LST. Iyon ang kanilang sasakyan papunta sa dalampasigan mga 3 kilometro lang ang layo mula sa kanilang pinag-angklahan.

Napansin nila na tila walang imik sa pwesto ng kanilang landing site. Nasa landing crafts na ang mga platoons ng Molave Warriors at nakaporma nang skirmishers line nang nagsimula ang preparatory fires.

Booom! Booom! Booom! Yumayanig ang kanilang mas maliliit na landing craft habang umaalingawngaw ang putok ng naval gun fire. Pinapanood nila ang pagsabog ng bala sa dalampasigan.

“Wagaaam! Blaaag!” Usok at tilamsik ng buhangin ang kanyang nakikita sa mga niyugan at sukalan.

“Pinaulanan ng Philippine Navy ng katumbas ng bala ng kanyon ang lugar na aming pagdaungan at parang planting rice ang kanilang ginawa para siguraduhing mapulbos ang kahit sino mang nakapwesto doon,”sabi nya.

Kinapa ni Bobords ang kanyang steel helmet at hinigpitan ang pagtali nito. Napaisip sya kung kaya ba talagang harangin nito ang bala na itinitira sa kanila.

Kung tatablan man ang helmet o hindi, wala na syang pakialam. Naalala nya uli ang itinurong dasal ng kanyang lolo na antingan. Pumikit sya at nanalangin sa Panginoong Diyos.

“Ikaw na ang bahala sa akin Diyos Ama. Bigyan mo ako ng proteksyon para an gaming misyon ay aking magampanan.”

Papalapit nang papalapit na sila sa dalampasigan pagkatapos na huminto ang pagratrat ng naval gun fire.

Nilingon nya ang mga kasamahang sundalo at nakikita nyang paulit-ulit nag-sign of the cross ang iba, samantala ay tila nagsasalitang mag-isa ang iba. Ang mga Musang na kagaya ni Sgt Banzon ay di nagsasalita at nakatuon ang pansin sa kanilang pagdaungan.

“Gentlemen, lock and load! Ready to land!”  Boses ng 1Lt Suarez.

Sinundan naman ito ang boses ng mga senior na Musang. Nanlilisik ang mata ni Sgt Banzon na humarap sa amin. Parang mas nakakatakot ang bangis ng mukha nya kaysa isang kilabot na bandido.

“Dodong, wag nyong humiwalay sa inyong teams at squad! Makinig sa boses ng mga sarhento!”

Mas kinabahan sya sa sabat ng isa pang Musang na nasa tabi nya: “Mga bugoy, kung kayo ay tatakbo sa labanan, ako ang babaril sa mga talawan (matakutin)!”

Mga isang daang metro sa dalampasigan, dahan dahan nang binaba ang rampa sa harapan. Sinilip nya ang sukal sa harap pero wala ni isang tao ang nakikita. Kakaiba ang ang kaba na kanyang nararamdaman.

Mga 50 metro mula sa buhangin, tila napaaga ang tunog ng bagong taon sa kanilang harapan.

Kumanta ang napakaraming armas ng mga kaaway mula sa sa kasukalan sa  ilalim ng niyugan.

Bratatatatat! Bababab! Pikpikpik! Plok! Blaaam!

Nakita nya na ang ibang mga kasamahan sa platoon ay agad tinamaan. “Agay! Agay! Naigo ko! Naigo ko!”

“Talon! Talon! Baba! Baba! Assault!” Nangunguna sa unahan ang kanilang mga Musang na NCOs.

Tumalon na rin si Bobords sa tubig para lumusob. Di na baling mamamatay, huwag lang mapahiya.

Pilit nyang abutin ang ilalim ng tubig, kaya lang medyo napunta sya sa malalim na lugar. Mata lang nya ang nakalutang sa ibabaw ng tubig.

Marami-rami ring tubig dagat ang kanyang nainom bago sya naka-abot sa bahaging ga-leeg ang water line. Tumitilamsik ang mga bala sa kanyang paligid at tila ang pagratrat sa kanila ay walang katapusan.

Doon nya nalaman na mahirap palang tumakbo habang nasa tubig ngunit kung pinapaulanan ng bala ay tatalunin din ang milagrosong tao na parang naglalakad sa tubig sa bilis ng galaw!

Kasama ang ilang batchmates, narating nya ang buhangin katabi sina Sgt Tunac na hila-hila ang kanyang Cal 30 M1919 Machinegun.

“Castillo, ang tripod! Asoki, ang bala!” Humihiyaw si Sgt Tunac.

 “Assault! Assault!” Sigaw ng mga Musang na NCOs.

“Mama! Mama!” Humihiyaw sa sakit ang mga tinamaan. Ang iba di na nakaahon sa tubig.

Luminya si Bobords kina Sgt Tunac at sa mga kasamahan nya sa Squad. Hinihingal sya sa kakakampay sa tubigan at nasuka-suka sa dami ng nainom na tubig.

Bigla na lang, kumalabog ang steel helmet ni Private Tunac na tila sya ay binatukan.

Aaaargh! Boses ni Pvt Tunac. Nakatagilid na at umaagos ang dugo sa kanyang ulo. Dead on the spot sya.

Umuulan pa rin ng bala. Umaararo ang mga punglo sa lupa sa kanyang tagiliran.

Gusto nyang kunin ang Cal 30 Machinegun sa pwesto ni Sgt Gunac,  pero tila ay binakuran sya ng tilamsik ng mga bala sa kanyang kinalalagyan.

Karamihan sa kanila ay nasa open terrain at walang masubsuban ng ulo. Ang ibang Platoons ay nakagilid na sa niyugan at nasa 5-10 metro ang layo sa fox holes ng mga kalaban. 

Dahil natubigan ang kanyang scope, Malabo ang kanyang sight picture nang pinipilit nyang hanapin ang machinegunner ng MNLF sa harapan, pero pinutukan nya ng patsamba ang mga pwesto na merong gumagalaw na mga dahon ng damo.

Pak! Pak! Pak! Pak! Pak! Kling!

Ubos ang kanyang bala. Paglingon nya uli sa pwesto ni Sgt Tunac, tila iniimbita sya ng Cal 30 machinegun para ito ay kanyang kukunin.

Binilangan nya ang kanyang sarili habang pumorma na takbuhin ang machinegun.

Ready, wan…tu. Tri!

Prak! Bratattatatat! Agh! Pumulandit ang dugo. 

"May tama ako!"

(May karugtong)